Teknolojinin baş döndürücü hızı, hayatlarımızı her açıdan değiştiriyor. Geçmiş yıllarda hayal edemeyeceğimiz gelişmeler, ortaya çıktıktan çok kısa bir süre sonra, bir cep telefonu veya bilgisayarı olan kişiler konu hakkında bilgi sahibi olabiliyor.
Teknoloji, ansiklopedi, mektup gibi bazı şeyleri hayatımızdan tamamen çıkarırken, bir çok yeni ve pratik şeyi de beraberinde getirdi. Bilgiye ulaşmak hiç olmadığı kadar kolay ve ucuz oldu. Mesafeler, görüntülü görüşmeler ile en uzak mesafeler kısaldı. Ürettiğiniz bir eseri, yaptığınız bir şarkıyı, pişirdiğiniz bir yemeği veya satışını yaptığınız ürünleri, dünyanın heryerinde ki insanlara ulaştırabilmeniz, saniyeler içerisinde mümkün hale geldi.
Elbette tüm bu olanaklar, bilinçsiz ve sorumsuzca kullanıldığında bir çok olumsuzluğu da beraberinde getirir. Kötü niyetli kullanım bir kenara, bilinçsiz kullanım belki de daha çok mağduriyete neden olmaktadır.
İnternet kullanımının, gazete okuma, televizyon izleme, sosyalleşme alışkanlıklarımızda yarattığı değişim, satın alma alışkanlıklarımızı da etkisi altına alıyor. Alıyor diyorum çünkü, ülkemizde her ne kadar yaygın gibi gözükse de, internetten alışveriş bir çok insanın değil alışkanlığı haline gelmek, henüz tecrübe bile etmediği bir şey.
2017 yılında, ülkemizin de içerisinde yer aldığı çeşitli Avrupa ülkelerinde yapılan bağımsız bir araştırmaya göre, internetten yapılan alışverişlerin fiziki alışverişlere oranı, İngiltere’ de %39, Almanya’ % 37.5, Hollanda’ da %34, Fransa’ da %33 şeklinde sıralanırken, ülkemiz % 5.2 oranı ile listenin sonunda yer almış. Akıllı telefon ve internet kullanımı verilerinde, bir çok ülkenin üzerinde yer alan Türkiye, internetten alışveriş yapma konusunda bambaşka bir grafik çiziyor. Bunun nedenini tahmin etmek pekte zor değil.
Sıkça duyduğumuz, tanık olduğumuz, internet mağdurlarının hikayeleri, haber bültenlerinin “internet dolandırıcılarının yeni yöntemi” haberleri ve bir çoğumuzun hatırlayacağı “cep telefonu aldı, salatalık yolladılar” hadisesi, internet kullanımının ortalamanın bir hayli üzerinde olduğu ülkemizde, internetten yapılan alışveriş oranının düşük olmasını açıklamaya yetiyor.
Kullanıcılar ne kadar bilinçli ve haklarının farkında olursa, çıkarları da o kadar koruma altında olur.
İnternetten alışveriş yapmadan önce bilmeniz gerekenleri öğrenir ve bunlar doğrultusunda hareket ederseniz, yerinizden kalkmadan ihtiyacınız olan şeylere güvenle ve daha ucuza sahip olabilirsiniz.
Bazı sosyal medya araçlarında yapılan satışlar dışında, internette yapılan tüm satış işlemleri kayıt altında gerçekleşir. Satıcılar kayıt dışı yani faturasız işlem yapmak isteseler bile, gerek havale, kredi kartı ve kapıda ödeme dışında ödeme alamayacakları için, gerekse kargo firmalarının gönderi hakkında kayıt tutmaları zorunlu olduğu için, kayıt dışı işlem yapmak mümkün değildir.
Herhangi bir parekende mağazasından alacağınız üründe, nakit ödeme yapmanız ve fiş almamanız durumunda kayıt dışı işlem söz konusu olacaktır. Yaşayacağınız herhangi bir olumsuzlukta, mağduriyetinizin giderilmesi tamamen satıcının insiyatifine kalacaktır. İnternetten alacağınız bir ürün, gerek ödeme kaydı, gerek kargo gönderim kaydı ile işlem altında tarafınıza geçecektir.
Yapacağınız alışverişlerde, faturanın ürün ile gönderilmesi konusunda ısrarcı olun. Sonrasında yaşanacak herhangi bir olumsuzlukta, satıcı zorluk çıkarmadan mağduriyetinizi giderecektir.
Orta ölçekli bir mağazadan alacağınız herhangi bir ürünü, fişiniz olsa dahi 14 gün sonunda iade etmeniz pek mümkün değildir. En iyi ihtimalde bile, satıcı ürünü iade alamayacağını fakat değişim yapabileceğini söyleyecektir. İnternetten aldığınız herhangi bir ürünü, 14.gün sonunda kolayca iade ederek, paranızı geri alabilirsiniz. Elbette ki ürün ile ilgili belirtilen iade koşullarının sağlanması gerekmektedir. Bu koşullar, satış işlemi gerçekleştikten kısa bir süre sonra tarafınıza iletilir. Örnek vermek gerekirse, aldığınız parfümü, dış jelatini zarar görmemiş şekilde 14. gün sonun iade edebilirsiniz.
1 liralık bile olsa, internetten yapılacak satış işlemleri öncesinde, alıcıya satış sözleşmesi, satış sonrası şartlar, iade ve değişim hakları gibi yasal koşulların iletilmesi yasa ile şart koşulmuştur. Oysa ki araba veya ev almadığınız sürece hiç bir fiziki mağazada, satış öncesinde haklarınız ile ilgili bilgilendirme yapılmaz.
Yaklaşık 3 yıl önce yapılan yasal düzenleme, bazı eksiklerine rağmen, satıcılara yasal yükümlülüklerinin, alıcıların da yasal haklarının resmiyete dökülmesini sağladı.
Alışveriş yapmadan önce, söz konusu internet sitesi hakkında fikir sahibi olmanızı sağlayacak ipuçlarına geçmeden, yasalarda e-ticaret hakkında neler var bir göz atalım…
İnternetten alışveriş yaparken, sahip olunan hakların en önemlisidir. Yasal düzenlemenin yönetmeliğinin 7.maddesi, tüketiciye 14 gün içerisinde koşulsuz cayma (iade) hakkı verir. Söz konusu 14 günlük süre, ürün tüketicinin eline ulaştıktan sonra başlar. Çeşitli ürün gruplarına göre belirlenen iade koşulları söz konusudur. Örneğin, kişisel temizlik ürünlerinin kutusunun açılmamış olması, miktarı azalabilecek ürünlerin ambalajının açılmamış olması, elektronik ürünlerin kutuları açılabilir fakat içeriği eksiksiz olmalıdır vs. gibi. Bu koşullar, alıcıya ödeme işleminden hemen sonra resmi bir sözleşme şeklinde iletilmelidir. Bu sözleşme iletimi de yasal bir zorunluluktur. Memnun kalmadığınız veya satın almaktan vazgeçtiğiniz ürünü, satıcıya herhangi bir neden belirtmeksizin göndererek paranızı iade alabilirsiniz.
Kargo teslim alma süreci, belki de tüm alışveriş zincirinin en hızlı gerçekleşen halkasıdır. Yasalarda bu konu ile ilgili ciddi eksikler bulunmaktadır. Ciddi eksikler dedim fakat konu ile ilgili bilgi sahibi olan tüketicilere karşı herhangi bir risk sözkonusu değil. Sektörün içerisinde olan biri olarak şunu söyleyebilirim ki, e-ticaret firmalarının en sık problem yaşadığı çalışma ortakları, kargo firmalarıdır.
Yukarıda değinmiş olduğum, cep telefonu kutusundan çıkan salatalık hadisesi, vahim olmakla birlikte, kargoyu teslim eden çalışan gittikten sonra açıldığı için, ne satıcıya ne de kargo firmasına sorumluluk yüklenemiyor. Yani açıkça belirtmek gerekirse, internetten bir cep telefonu siparişi verdiniz. Satıcı, boş kutu, bozuk ürün vs. gönderiyor. Kargonuz kapınıza geliyor. İmzayı atıp teslim alıyorsunuz ve kargo elemanı iyi günler dileyip kapınızdan ayrılıyor. Kutuyu açıyorsunuz, o da ne, ayfone 13 kutusundan kocaman bir patlıcan çıkıyor. İşte yasal düzenleme yapılırken, gözden kaçırılan detay, böyle bir durumda ortaya çıkıyor. Hakkınızı aramak için kargo ve satıcı firmalara gidiyorsunuz, bilgimiz yok şeklinde bir cevap alıyorsunuz. Yasal mercilere doğru koşuyorsunuz, içinizden “ben size göstericem” diyerek. Fakat satıcı, ben ürünü söz verdiğim şekilde gönderdim, kargoda problem olmuş olabilir diyip kenara çekiliyor, kargo firması biz aldığımız paketi hiç bir müdahele olmadan teslim ettik, alıcı ürünü alıp, gerçek dışı bir mağduriyet yaratmaya çalışıyor, dediği anda hakkınızı aramak bir kenara, dolandırıcı sıfatı ile başbaşa kalıyorsunuz.
Peki bu duruma düşmemek için nasıl bir teslim alma süreci gerçekleştirilmeli?
Genelde imzanızı alıp, paketinizi kucağınıza atarak uzaklaşır, kargo firması çalışanları. Yasalar açık ve net bir şekilde size bir takım haklar veriyor. Kargonuzu getiren görevliye, teslim alma işlemlerinden sonra paketi yanında açacağınızı, kontrolünüz sonunda oradan ayrılabileceğini net bir şekilde belirtmeniz, ilk yapmanız gereken şey. Böyle bir yetkisi olmadığı, kendisi gittikten sonra da, hasar tespit tutanağı tutulabileceği, acelesi olduğu vs. gibi bahaneler ile karşı çıkarsa, paketi kesinlikle teslim almamanız gerekiyor. Böyle bir durumda, alışveriş yaptığınız e-ticaret sitesi ve ilgili kargo firmasının genel müdürlüğünü arayarak konu hakkında şikayetinizi iletmenizde yarar var. Bu noktada yanlış bilinen bir takım şeyler var. Öncelikle, gelen paketi açabilmeniz için, kesinlikle teslim alma imzanızı atmanız gerekmekte. Bunu yapmadan önce, yukarı bahsettiğimiz kargo yetkilisini bekletme konusunda mutabakata varmanızı tekrar hatırlatmak isterim. İmzanızı atıp, bir bedel söz konusu ise ödemeyi yapıp, daha sonra paketinizi açabilme hakkına sahipsiniz. Aynı durum kapıda ödeme ile yapılan alışverişlerde de geçerli. Sıkça şahit olduğum bir durum, alıcı ödemeyi yapmadan önce paketi açmak istiyor, mümkün olmadığı söylenince paketi almaktan vazgeçiyor. Hiç bir kargo çalışanı da, ücreti ödeyip paketi açabilirsiniz, bir problem olursa, tutanak ile kolayca değişim veya iade işlemini kolayca gerçekleştirebilirsiniz şeklinde bir açıklama yapmıyor. Firma ismi vermek istemiyorum, bir süre önce bir kargo firmasının, kendilerine güvenilerek emanet edilen gönderiler ile adeta futbol oynadıkları görüntüler, neden kargonuzu kontrol etme hakkınızı hiçe saydıklarını açıklamaya fazlası ile yetiyor.
Tüketiciler, kargo teslimatı sırasında ürünleri açarak kontrol etmeli ve hasarlı ya da eksik bir ürün varsa, kargoyu teslim almamalılar. Böyle bir durumda kargo görevlisine “Hasar Tespit Tutanağı” hazırlatma hakkına sahipsiniz.
Bunun yanı sıra ürünün faturası kargo ile beraber gelmemişse ürünü almamanız gerekiyor. Aksi takdirde bir sorunla karşılaşıldığında ürünü iade edemeyebilirsiniz. Satıcı firma herhangi bir sorunla karşılaşıldığında ürünün faturasını da görmek isteyecektir ve bu nedenle de kargo teslimatı sırasında ürünün faturasını da kontrol etmelisiniz.
Devam edecek…
Teknolojinin baş döndürücü hızı, hayatlarımızı her açıdan değiştiriyor. Geçmiş yıllarda hayal edemeyeceğimiz gelişmeler, ortaya çıktıktan çok kısa bir süre sonra, bir cep telefonu veya bilgisayarı olan kişiler konu hakkında bilgi sahibi olabiliyor.
Teknoloji, ansiklopedi, mektup gibi bazı şeyleri hayatımızdan tamamen çıkarırken, bir çok yeni ve pratik şeyi de beraberinde getirdi. Bilgiye ulaşmak hiç olmadığı kadar kolay ve ucuz oldu. Mesafeler, görüntülü görüşmeler ile en uzak mesafeler kısaldı. Ürettiğiniz bir eseri, yaptığınız bir şarkıyı, pişirdiğiniz bir yemeği veya satışını yaptığınız ürünleri, dünyanın heryerinde ki insanlara ulaştırabilmeniz, saniyeler içerisinde mümkün hale geldi.
Elbette tüm bu olanaklar, bilinçsiz ve sorumsuzca kullanıldığında bir çok olumsuzluğu da beraberinde getirir. Kötü niyetli kullanım bir kenara, bilinçsiz kullanım belki de daha çok mağduriyete neden olmaktadır.
İnternet kullanımının, gazete okuma, televizyon izleme, sosyalleşme alışkanlıklarımızda yarattığı değişim, satın alma alışkanlıklarımızı da etkisi altına alıyor. Alıyor diyorum çünkü, ülkemizde her ne kadar yaygın gibi gözükse de, internetten alışveriş bir çok insanın değil alışkanlığı haline gelmek, henüz tecrübe bile etmediği bir şey.
2017 yılında, ülkemizin de içerisinde yer aldığı çeşitli Avrupa ülkelerinde yapılan bağımsız bir araştırmaya göre, internetten yapılan alışverişlerin fiziki alışverişlere oranı, İngiltere’ de %39, Almanya’ % 37.5, Hollanda’ da %34, Fransa’ da %33 şeklinde sıralanırken, ülkemiz % 5.2 oranı ile listenin sonunda yer almış. Akıllı telefon ve internet kullanımı verilerinde, bir çok ülkenin üzerinde yer alan Türkiye, internetten alışveriş yapma konusunda bambaşka bir grafik çiziyor. Bunun nedenini tahmin etmek pekte zor değil.
Sıkça duyduğumuz, tanık olduğumuz, internet mağdurlarının hikayeleri, haber bültenlerinin “internet dolandırıcılarının yeni yöntemi” haberleri ve bir çoğumuzun hatırlayacağı “cep telefonu aldı, salatalık yolladılar” hadisesi, internet kullanımının ortalamanın bir hayli üzerinde olduğu ülkemizde, internetten yapılan alışveriş oranının düşük olmasını açıklamaya yetiyor.
Kullanıcılar ne kadar bilinçli ve haklarının farkında olursa, çıkarları da o kadar koruma altında olur.
İnternetten alışveriş yapmadan önce bilmeniz gerekenleri öğrenir ve bunlar doğrultusunda hareket ederseniz, yerinizden kalkmadan ihtiyacınız olan şeylere güvenle ve daha ucuza sahip olabilirsiniz.
Bazı sosyal medya araçlarında yapılan satışlar dışında, internette yapılan tüm satış işlemleri kayıt altında gerçekleşir. Satıcılar kayıt dışı yani faturasız işlem yapmak isteseler bile, gerek havale, kredi kartı ve kapıda ödeme dışında ödeme alamayacakları için, gerekse kargo firmalarının gönderi hakkında kayıt tutmaları zorunlu olduğu için, kayıt dışı işlem yapmak mümkün değildir.
Herhangi bir parekende mağazasından alacağınız üründe, nakit ödeme yapmanız ve fiş almamanız durumunda kayıt dışı işlem söz konusu olacaktır. Yaşayacağınız herhangi bir olumsuzlukta, mağduriyetinizin giderilmesi tamamen satıcının insiyatifine kalacaktır. İnternetten alacağınız bir ürün, gerek ödeme kaydı, gerek kargo gönderim kaydı ile işlem altında tarafınıza geçecektir.
Yapacağınız alışverişlerde, faturanın ürün ile gönderilmesi konusunda ısrarcı olun. Sonrasında yaşanacak herhangi bir olumsuzlukta, satıcı zorluk çıkarmadan mağduriyetinizi giderecektir.
Orta ölçekli bir mağazadan alacağınız herhangi bir ürünü, fişiniz olsa dahi 14 gün sonunda iade etmeniz pek mümkün değildir. En iyi ihtimalde bile, satıcı ürünü iade alamayacağını fakat değişim yapabileceğini söyleyecektir. İnternetten aldığınız herhangi bir ürünü, 14.gün sonunda kolayca iade ederek, paranızı geri alabilirsiniz. Elbette ki ürün ile ilgili belirtilen iade koşullarının sağlanması gerekmektedir. Bu koşullar, satış işlemi gerçekleştikten kısa bir süre sonra tarafınıza iletilir. Örnek vermek gerekirse, aldığınız parfümü, dış jelatini zarar görmemiş şekilde 14. gün sonun iade edebilirsiniz.
1 liralık bile olsa, internetten yapılacak satış işlemleri öncesinde, alıcıya satış sözleşmesi, satış sonrası şartlar, iade ve değişim hakları gibi yasal koşulların iletilmesi yasa ile şart koşulmuştur. Oysa ki araba veya ev almadığınız sürece hiç bir fiziki mağazada, satış öncesinde haklarınız ile ilgili bilgilendirme yapılmaz.
Yaklaşık 3 yıl önce yapılan yasal düzenleme, bazı eksiklerine rağmen, satıcılara yasal yükümlülüklerinin, alıcıların da yasal haklarının resmiyete dökülmesini sağladı.
Alışveriş yapmadan önce, söz konusu internet sitesi hakkında fikir sahibi olmanızı sağlayacak ipuçlarına geçmeden, yasalarda e-ticaret hakkında neler var bir göz atalım…
İnternetten alışveriş yaparken, sahip olunan hakların en önemlisidir. Yasal düzenlemenin yönetmeliğinin 7.maddesi, tüketiciye 14 gün içerisinde koşulsuz cayma (iade) hakkı verir. Söz konusu 14 günlük süre, ürün tüketicinin eline ulaştıktan sonra başlar. Çeşitli ürün gruplarına göre belirlenen iade koşulları söz konusudur. Örneğin, kişisel temizlik ürünlerinin kutusunun açılmamış olması, miktarı azalabilecek ürünlerin ambalajının açılmamış olması, elektronik ürünlerin kutuları açılabilir fakat içeriği eksiksiz olmalıdır vs. gibi. Bu koşullar, alıcıya ödeme işleminden hemen sonra resmi bir sözleşme şeklinde iletilmelidir. Bu sözleşme iletimi de yasal bir zorunluluktur. Memnun kalmadığınız veya satın almaktan vazgeçtiğiniz ürünü, satıcıya herhangi bir neden belirtmeksizin göndererek paranızı iade alabilirsiniz.
Kargo teslim alma süreci, belki de tüm alışveriş zincirinin en hızlı gerçekleşen halkasıdır. Yasalarda bu konu ile ilgili ciddi eksikler bulunmaktadır. Ciddi eksikler dedim fakat konu ile ilgili bilgi sahibi olan tüketicilere karşı herhangi bir risk sözkonusu değil. Sektörün içerisinde olan biri olarak şunu söyleyebilirim ki, e-ticaret firmalarının en sık problem yaşadığı çalışma ortakları, kargo firmalarıdır.
Yukarıda değinmiş olduğum, cep telefonu kutusundan çıkan salatalık hadisesi, vahim olmakla birlikte, kargoyu teslim eden çalışan gittikten sonra açıldığı için, ne satıcıya ne de kargo firmasına sorumluluk yüklenemiyor. Yani açıkça belirtmek gerekirse, internetten bir cep telefonu siparişi verdiniz. Satıcı, boş kutu, bozuk ürün vs. gönderiyor. Kargonuz kapınıza geliyor. İmzayı atıp teslim alıyorsunuz ve kargo elemanı iyi günler dileyip kapınızdan ayrılıyor. Kutuyu açıyorsunuz, o da ne, ayfone 13 kutusundan kocaman bir patlıcan çıkıyor. İşte yasal düzenleme yapılırken, gözden kaçırılan detay, böyle bir durumda ortaya çıkıyor. Hakkınızı aramak için kargo ve satıcı firmalara gidiyorsunuz, bilgimiz yok şeklinde bir cevap alıyorsunuz. Yasal mercilere doğru koşuyorsunuz, içinizden “ben size göstericem” diyerek. Fakat satıcı, ben ürünü söz verdiğim şekilde gönderdim, kargoda problem olmuş olabilir diyip kenara çekiliyor, kargo firması biz aldığımız paketi hiç bir müdahele olmadan teslim ettik, alıcı ürünü alıp, gerçek dışı bir mağduriyet yaratmaya çalışıyor, dediği anda hakkınızı aramak bir kenara, dolandırıcı sıfatı ile başbaşa kalıyorsunuz.
Peki bu duruma düşmemek için nasıl bir teslim alma süreci gerçekleştirilmeli?
Genelde imzanızı alıp, paketinizi kucağınıza atarak uzaklaşır, kargo firması çalışanları. Yasalar açık ve net bir şekilde size bir takım haklar veriyor. Kargonuzu getiren görevliye, teslim alma işlemlerinden sonra paketi yanında açacağınızı, kontrolünüz sonunda oradan ayrılabileceğini net bir şekilde belirtmeniz, ilk yapmanız gereken şey. Böyle bir yetkisi olmadığı, kendisi gittikten sonra da, hasar tespit tutanağı tutulabileceği, acelesi olduğu vs. gibi bahaneler ile karşı çıkarsa, paketi kesinlikle teslim almamanız gerekiyor. Böyle bir durumda, alışveriş yaptığınız e-ticaret sitesi ve ilgili kargo firmasının genel müdürlüğünü arayarak konu hakkında şikayetinizi iletmenizde yarar var. Bu noktada yanlış bilinen bir takım şeyler var. Öncelikle, gelen paketi açabilmeniz için, kesinlikle teslim alma imzanızı atmanız gerekmekte. Bunu yapmadan önce, yukarı bahsettiğimiz kargo yetkilisini bekletme konusunda mutabakata varmanızı tekrar hatırlatmak isterim. İmzanızı atıp, bir bedel söz konusu ise ödemeyi yapıp, daha sonra paketinizi açabilme hakkına sahipsiniz. Aynı durum kapıda ödeme ile yapılan alışverişlerde de geçerli. Sıkça şahit olduğum bir durum, alıcı ödemeyi yapmadan önce paketi açmak istiyor, mümkün olmadığı söylenince paketi almaktan vazgeçiyor. Hiç bir kargo çalışanı da, ücreti ödeyip paketi açabilirsiniz, bir problem olursa, tutanak ile kolayca değişim veya iade işlemini kolayca gerçekleştirebilirsiniz şeklinde bir açıklama yapmıyor. Firma ismi vermek istemiyorum, bir süre önce bir kargo firmasının, kendilerine güvenilerek emanet edilen gönderiler ile adeta futbol oynadıkları görüntüler, neden kargonuzu kontrol etme hakkınızı hiçe saydıklarını açıklamaya fazlası ile yetiyor.
Tüketiciler, kargo teslimatı sırasında ürünleri açarak kontrol etmeli ve hasarlı ya da eksik bir ürün varsa, kargoyu teslim almamalılar. Böyle bir durumda kargo görevlisine “Hasar Tespit Tutanağı” hazırlatma hakkına sahipsiniz.
Bunun yanı sıra ürünün faturası kargo ile beraber gelmemişse ürünü almamanız gerekiyor. Aksi takdirde bir sorunla karşılaşıldığında ürünü iade edemeyebilirsiniz. Satıcı firma herhangi bir sorunla karşılaşıldığında ürünün faturasını da görmek isteyecektir ve bu nedenle de kargo teslimatı sırasında ürünün faturasını da kontrol etmelisiniz.
Devam edecek…